Tác giả: Lê Như Đức

Sàigòn, vào những năm 1977, 78, nếu có ai lỡ lời nói hai chữ vượt biên thì mọi người đều e dè, sợ sệt. Chỉ cần lỡ lời vài ba câu có dính líu đến hai chữ vượt biên là có thể cải tạo mút mùa. Vậy mà y lại có cái biệt danh thật là ngộ nghĩnh và hết sức ngang tàng: Công tử vượt biên.

Tôi biết y rất rành, rành hơn bất cứ người bạn thân thiết nào của y, là vì một lý do rất đơn giản. Nhà tôi là chỗ trú chân đầu tiên của y mỗi lần vựơt biên thất bại, trốn về Sàigòn chờ móc nối chuyến kế. Mỗi lần như vậy, nhiệm vụ của tôi là đạp xe tới nhà y báo cho gia đình chuyến đi lại thất bại, cần thêm tiền chi tiêu và không quên nhắn thêm câu: “ba má, tìm cho con mối khác”.

Mỗi lần thất bại như vậy, tôi lại càng thấy rõ sự trưởng thành và quyết tâm của y. Bẩy lần vượt biên không làm y nản chí mà trái lại càng làm y thêm kinh nghiệm và mưu lược hơn. Trong cuộc đời tôi, y là người bạn tôi mến phục và học hỏi được nhiều nhất. Người bạn mà có lẽ khó kiếm được trong lúc sống dưới chế độ mà “cái cột đèn nếu có chân nó cũng vượt biên”. Tôi không biết được tình bạn ngày xưa đối xử giữa Bá-Nha và Tử-Kỳ như thế nào. Riêng tôi, lúc nào khi nghĩ tới y tôi đều nhủ thầm. Một trong những cái may mắn nhất trong đời tôi là được quen y. Tôi gặp y vào năm cuối cùng của trung học, trường Nguyễn Bá Tòng, Gia-định, lớp 12C1.

Tôi còn nhớ ngày đầu tiên gặp y trong sân trường Nguyễn Bá Tòng. Y là học sinh duy nhất chuyển từ trường tư Lasan Taberd tới. Chúng tôi thì ngược lại, phần lớn chuyển từ trường công Hồ Ngọc Cẩn qua. Sáu chúng tôi, băng con nhà nghèo hiếu học, đang đứng chơi trước cửa lớp, thì thấy y. Y tuy tới một mình nhưng rất là tự nhiên và tự tin. Trong khi đó băng chúng tôi thì lại e dè, ngại ngùng khi đối mặt. Có lẽ là vì tại Tường, một người bạn trong đám chúng tôi khi thấy y, nói nhỏ:

“Cái thằng đó con trường Tây. Ông già nó giầu có tiếng trong xóm tao đó. Chị tao ngày xưa làm thợ dệt cho nhà nó. Nó con út, số bọc điều. Giầu tiền xài không hết. Tao nghe nói nhà nó bị kiểm kê đến hai ba lượt rồi. Vậy mà nó vẫn phây phây như thường”.

Minh, người học sinh giỏi nhất trong đám tôi nhìn Tường hỏi:

“Thế nó học cừ không?”

“Tao không biết. Nhưng mà mấy thằng Tây con chắc chẳng học hành gì đâu. Tối ngày đi chọc gái rồi mút xúc-cù-là.”

Tôi nhìn y từ trên xuống dưới để cố tìm xem có chất xúc-cù-là trong người y như Tường nói không. Cảm tưởng đầu tiên của tôi về y là giữa hai chúng tôi là hai thái cực. Y dáng dong dỏng cao, mái tóc bồng bềnh, quăn tự nhiên. So với chiều cao của người Việt Nam, thì y bỏ xa. Tôi thì ngược lại. Bạn bè thường gọi là “Lùn Mã tử”. Tóc tôi lại thưa, loại rễ tre, xỉa thẳng đứng lên trời. Y đẻ trong gia đình giầu có, nhà tôi thì lại thiếu ăn hàng ngày. Tôi con cả, y con út. Có lẽ chúng tôi chỉ có một điều giống nhau. Học tầm thường, chả có gì đặc biệt. Tôi nhủ thầm như vậy trước khi bước vào lớp học đầu tiên của niên khóa 1978-79.

Không những tôi lầm, mà cả Tường cũng lầm luôn. Sự học vấn và kiến thức của y làm ngạc nhiên không những chúng tôi mà cả thầy chủ nhiệm Vật Lý Nguyễn văn Lành. Tôi còn nhớ thầy có nói: “Em rất có khiếu về Vật lý. Sau này có cơ hội nhớ theo ngành này. Em nhé”. Chỉ trong hai tuần lễ học, bọn chúng tôi phần lớn chuyển từ Hồ Ngọc Cẩn qua, đã phải bầu y nắm một chức vụ quan trọng nhất trong lớp, đó là trưởng ban học tập.

Sở dĩ chức này quan trọng là vì trưởng lớp do chi đoàn chỉ định, trưởng ban học tập do học sinh bầu. Trưởng ban học tập phải là tay cự phách. Nó đòi hỏi không những thầy cô tin yêu mà anh em nể phục. Trưởng lớp phải là chi đoàn hay cảm tình đoàn. Trưởng ban học tập không cần nhưng phải là tay chiến, dám đối mặt với cả thầy cô lẫn chi đoàn. Y không những không chi đoàn mà còn lại là thành phần chế độ bất dung. Tư bản mại sản.

Có lẽ y chiếm được hết cảm tình của lớp chúng tôi qua cách đối xử đặc biệt đầu tiên với cô Hóa-Học Nguyễn thị Hoàng-Hoa, phó chủ nhiệm lớp. Sau một tuần lễ học, cô khảo bài bốn học sinh trong lớp. Tất cả đều không thuộc bài. Cô tức giận đỏ mặt, hét ầm ầm. Cả lớp im lặng. Y bỗng nhiên đưa tay lên xin phát biểu. Cô gật đầu. Y nói:

“Thưa cô, chúng em không thuộc bài thật là không đúng. Nhưng thái độ của cô đối xử với chúng em cũng không được hoàn toàn lắm”.

Cả bọn chúng tôi đều trố mắt nhìn y như một con quái vật. Cô nổi tiếng là dữ nhất trường. Thầy giám hiệu cũng phải kiêng. Cô đẹp, giỏi, hơi lớn tuổi, chưa lập gia đình nên… chẳng sợ ai. Tôi nhớ mặt cô đang từ đỏ chuyển sang tái xanh. Cô vừa nói vừa thở:

“Em nói rõ tôi nghe chỗ nào tôi đối xử không đúng””

Y ung dung trả lời:

“Chúng em không thuộc bài, cô la thì đúng nhưng không vì vậy mà cô tức giận, nhăn nhó. Cô sẽ già lẹ, đau tim, chết sớm. Chúng em không thuộc bài, cô có quyền la nhưng không có quyền tự hành hạ thân thể mình như vậy.”

Cô nhìn y một lúc rồi không nhịn được phải phì cười. Cả lớp chúng tôi phá lên cười theo. Đời cô từ đó cũng thay đổi nhiều vì học được một nhân sinh quan mới từ y.

Y học giỏi không chỉ một vài môn mà đặc biệt ở tất cả các môn học. Từ Toán, Lý, Hóa, cho đến Luận văn, Anh văn, Sinh vật, và cả… Chính trị nữa. Thầy Khải tập kết, chuyên dậy môn Chính Trị học, có lần ngạc nhiên hỏi: “Kiến thức em về Bác thật là uyên bác. Có nhiều chuyện về Bác không hiểu em đọc từ đâu mà thầy cũng chưa từng nghe tới bao giờ”.

Sau này, Tường có kể tôi nghe y nói y lấy từ những chuyện danh nhân và lãnh tụ nổi tiếng trên thế giới rồi cứ việc sửa George Washington, Charles De Gaule thành… Giặc Hồ.

Không mời mà y tự nhiên coi như đã nhập vào băng chúng tôi. Không những thế mà thái độ y như đứng đầu băng chỉ huy anh em. Minh ức lắm. Vì y bị giáng chức, xuống thứ hai. Minh có biệt danh là Đại Tướng vì tên họ là Dương văn Minh. Một trong những Đại Tướng có ảnh hưởng rất lớn đến sự sụp đổ của miền Nam Việt-nam. Phạm Tất Đồng tự Thủ Tướng đứng thứ ba. Kế tới là Tường Kiếm Hiệp, Khánh Khổ, Sáu Luận và tôi “Lùn Mã Tử”.

Chúng tôi thường gọi y là Công Tử. Sau vài lần vượt biên hụt, đổi thành Công Tử Vượt Biên. Biệt danh của Sáu Luận sau bị Công Tử đổi thành Luận Bò. Lần đầu nghe, tôi thích lắm vì nghĩ Công Tử giống tôi, cho sức học của tôi hơn nó. Công Tử giải thích: “Không đâu, nó vẫn hơn mày, nhưng tại nó cứ hay cãi bậy với tao. Nó biết sai vẫn cãi cối. Nên là con bò rừng.”

Luận Bò hình như rất thích cái biệt danh này hơn. Được có tiếng hay tranh cãi với Công Tử là một vinh hạnh. Tôi buồn bã trở lại vị thứ bảy của mình. Tuy đứng cuối trong nhóm nhưng vẫn là thứ bảy của lớp. Tôi vẫn đứng trên nhiều người lắm, trên cả thằng chi đoàn trưởng lớp. Công Tử, dĩ nhiên đứng đầu lớp.

Một lần Tường Kiếm Hiệp khám phá ra trường Lê Văn Duyệt có một cô học sinh rất mi nhon, hay đạp xe ngang qua trường tôi đi học. Hôm đó cả bọn ở lại trễ chờ. Cô bé tuyệt vời, nhỏ nhắn, xinh đẹp thật vừa xứng với kích thước… của tôi.

Tôi đang ngây ngất ngắm thì bỗng Công Tử phán: “Con nhỏ này, tưởng gì chứ cho tao ba ngày là tao sẽ ẵm em đi học ngay.” Cả bọn nhao lên, chửi bới um sùm. Công Tử nói: “Tụi bay dám cá không, nếu tao làm được thì từ đây sẽ là đại ca nhóm. Còn không, bao tụi mày một chầu. Đi đâu ăn cũng được.” Chúng tôi đồng ý.

Ba ngày sau, Công Tử đạp xe chở nàng ngang qua trường chúng tôi. Tôi nhìn nàng ôm eo ếch của Công Tử thật tự nhiên và tình tứ. Phải chi trong đời tôi được một lần đạp xe chở nàng đi học nhỉ” Từ đó tất cả đều phục tùng tuy rằng sau này khám phá ra cô bé là em họ của Công Tử.

Chuyến vượt biên đầu tiên của Công Tử vào cuối tháng mười một năm đó. Chúng tôi được tin, hùn tiền, đãi Công Tử bữa tiệc cuối cùng tại vườn nhà Tường Kiếm Hiệp vào chiều thứ bẩy. Sở dĩ nhà Tường được chọn là vì ở cuối xóm dưới. Chung quanh nhà là ruộng rau muống. chúng tôi tha hồ phóng xú uế tới chế độ mà không sợ sự soi mói của mấy tên công an phường.

Căn nhà Tường nhỏ ba gian, vá víu bằng đủ mọi loại vật liệu kiếm được. Mái nửa lá nửa tôn, thỉnh thoảng chen vài viên ngói mẻ, vách chỗ gạch chỗ đất, có chỗ vá cả bằng miếng các tông bự. Tường sống với ba và chị. Ba Tường và Tường chuyên môn cắt, bó rau muống để chị Tường đem bán ngoài chợ nhỏ. Trước khi mất nước, chị Tường làm thợ dệt cho nhà Công Tử. Ba Tường phải kiêm luôn việc bán rau. Giữa nhà đặt một cái bàn nước cọc cạch, mấy cái ghế xiêu vẹo và hai tấm phản hai bên để ngủ và ngơi. Đặc biệt chung quanh vách nhà là những giá sách với đầy ắp sách… kiếm hiệp. Bố con Tường mê đọc chuyện kiếm hiệp và… cắt rau muống. Đặc biệt dù nghèo cũng không muớn, mà chỉ mua chuyện về đóng thành sách, trưng khắp nhà.

Hôm đó chúng tôi đãi Công Tử bằng một con gà luộc, một đĩa dồi chó và ba chai bia quốc doanh. Thủ Tướng nói phải cho Công Tử ăn món quê hương để suốt đời nhớ…Việt cộng.

Công Tử ở lại nhà Tường mãi tới đêm khuya để nói chuyện với ba Tường. Tôi tưởng họ đang bàn chuyện đất nước hoặc kinh tế thế giới. Sau nghe mới biết họ đang nói chuyện… kiếm hiệp.

Tối chủ nhật hôm sau, Công Tử đáp chuyến xe lửa đi Nha-Trang rồi xuống ghe ra khơi. Ngày thứ hai kế là ngày dài nhất của bọn chúng tôi. Ngồi nhìn chỗ trống của Công Tử trong lớp, bọn chúng tôi lúc bồi hồi, lúc phập phồng, lúc lo lắng. Chúng tôi phải báo cáo láo với thầy Lành là Công Tử bị ốm nặng.

Qua sáng thứ năm, Công Tử lù lù bước vào lớp, cả bọn nửa buồn nửa vui. Buồn vì Công Tử đi chưa được, vui vì lại gặp được người mình muốn.

Giờ ra chơi, cả bọn bu lại hỏi. Công Tử kể:

“Tao xuống ghe nhỏ để ra ghe lớn. Đợi tới gần sáng chả thấy ghe mẹ gì mới biết bị lừa, nên về thăm tụi mày lại.”

Tháng sau, Công Tử lại từ giã chúng tôi để đi Phan-Thiết. Mặc dù tài chánh eo hẹp, chúng tôi cũng cố gắng tổ chức lại một bữa tiệc tiễn tại vườn nhà Tường. Lần này thiếu món dồi vì nghe nói thịt chó ăn xui.

Hình như thịt gà cũng xui nên Công Tử lại trở về đi học lại. Hai lần sau đó, chúng tôi chỉ đãi uống chứ không ăn. Khánh Khổ than với tôi: “Khổ quá, Công Tử chưa tới Mỹ thì mình đã phải khai phá sản”. Lúc nào y cũng có thể than khổ.

Lần thứ năm Công Tử đi ở Vũng-Tầu thì bị bắt và đưa vào Bình-Ba cải tạo. Chúng tôi không thể giấu được trường mãi. Lúc đó thầy trò trong trường mới biết tới một nhân vật có biệt danh “Công Tử Vượt Biên”.

Chi đoàn họp liên tục, phê bình, kiểm điểm sáng tối. Bọn chúng tôi thủ khẩu như bình. Huyền thoại về Công Tử được mọi người mọi lớp truyền tụng hơn cả huyền thoại về… Bác.

Mỹ-Ngọc, hoa khôi của trường tuyên bố sẵn sàng ra đi với Công Tử bất cứ lúc nào dù là đi… kinh tế mới. Bích-Huyền, Bích-Ca, hoa hậu song sinh đều đồng ý nâng một khăn, sửa một áo nếu Công Tử có… sức. Thầy chủ nhiệm bị giám hiệu gọi lên khiển trách vì để Công Tử nghỉ ốm nhiều mà không báo cáo. Cô Hồng-Hoa thỉnh thoảng trong lúc giảng bài đi xuống ngồi vào chỗ trống của Công Tử, thương nhớ về một người học trò ưu tú của mình.

Bốn tháng sau, bố mẹ Công Tử tìm được mối chạy năm cây vàng để công an thị xã Vũng-Tầu lén chở Công Tử về Sàigòn.

Sợ phường khóm gây rắc rối cho nhà mình, Công Tử tới nhà tôi trú ngụ vì bố tôi là tổ trưởng tổ dân phố có thể biết trước ngày nào phường khóm tới khám nhà.

Công Tử, tôi và đứa em kế chia nhau căn gác lửng cuối nhà. Căn gác nhỏ chỉ kê vừa hai cái bàn học và trải cái chiếu gai. Vậy mà Công Tử ở đó hơn nửa năm.

Trong năm đó Công Tử vượt biên hụt hai lần nữa. Lần sau nhờ có kinh nghiệm nên không bị tó. Tôi trở thành người đưa tin giữa Công Tử và gia đình. Mỗi lần sang nhà Công Tử nhắn tin, tôi đều ghé lại nhà Luận Bò để cho tin tới mọi người trong nhóm.

Đối diện nhà Luận có một bông hoa sống mà Luận theo đuổi từ hồi mặt mới mọc mụn. Luận thường tự hào gọi nàng là “Thiên hạ đệ nhất Niên”.

Niên thường ngồi cạnh cửa sổ nhà để xếp hàng nhà Niên dệt mướn. Thỉnh thoảng cuồng chân, nàng đi dạo vài vòng trước nhà. Lúc nào Niên cũng mặc áo vàng in bông cúc nổi và quần xa tanh bóng đen. Tôi thắc mắc, Luận thất tình trả lời: “Hỏi Công Tử đó. Tao tốn cả đời theo đuổi không thành. Công Tử chỉ nhập nhóm ca với em mấy ngày là em mê tít. Mẹ kiếp, giọng Công Tử Bắc kỳ the thé vậy mà mắt em cứ lim dim, phê giọng trầm và ấm”.

Đó là lần đầu tiên tôi mới hiểu tại sao Luận hay so đo, ghen tương với Công Tử.

Niên dáng thanh và cao. Nếu mang guốc cao gót, tôi chắc Luận chỉ đứng tới tai Niên. Công Tử đứng với Niên thật là xứng đôi, như Rồng với Phượng. Niên đứng với Luận như Phượng với… Ngưu. Tôi chắc chính Luận cũng biết vậy. Khi tôi về là Luận vội chạy qua nhà Niên để cho tin và cũng để… chiêm người đẹp.

Chiều hôm ấy tôi cố tình nói chuyện về Luận rồi đưa đẩy tới Niên. Tôi có hỏi sao Công Tử không tìm cách liên lạc với Niên. Công Tử trả lời:

“Mày nghĩ tao đang nghỉ hè hay sao mà thăm với viếng. Việt Cộng biết chuyện giữa tao và Niên. Tao chắc nó bám Niên kỹ lắm. Nếu tao gặp Niên là sẽ gặp… Bác. Cuộc đời có những cái mình phải hiểu để sống. Số tao sinh ra là để vượt biên, đi Mỹ học, số Niên là ở đây hát… xây dựng chủ nghĩa. Hai đường đi hai nẻo, phải dứt khoát thì mới làm được cái mình muốn”.

Rồi Công Tử kể tôi nghe chuyện tình với Niên. Câu chuyện tình đầy tính chất… xã hội chủ nghĩa.

Mùa hè năm trước, tất cả các học sinh trong phường phải đăng ký sinh hoạt. Như thường lệ Công Tử ra trình diện trễ hai ngày. Tên ủy viên thanh niên gai gai, cho Công Tử đứng chờ chơi. Đang lúc đó thì Niên tới phàn nàn là tổ ca của nàng thiếu nam, chỉ toàn mấy em gái choai choai mười hai mười ba thôi. Công Tử kể: “Tên ủy viên nghe xong, sực nhớ tới tao, nó đưa hàm răng vàng ố, ám khói thuốc lào ra cười hô hố chỉ tao nói: “Đồng chí xung phong vô tổ ca ngồi kia kìa”. Tao đứng dậy tính phản đối, thấy Niên quay qua nhìn, tao gật đầu ngay.”

Cũng như mọi chàng trai đất Việt, lần đầu tiên gặp người đẹp, Công Tử bỡ ngỡ nói một câu hết sức… lãng mạn cách mạng. “Dân Việt nam ăn toàn bo bo không, sao lại có người như Niên, xinh đẹp như vậy”. Niên đỏ mặt, đổi đề tài, hỏi nhà Công Tử ở chỗ nào trong phường để nàng biết tới gọi đi họp. Công Tử kể tiếp: “Tao chỉ nhà, Niên không tin nói nhà tao chỉ đến bà chị kế tao là hết. Tao nói ông già anh mới nhận anh làm con nuôi tối qua.”

Hôm sau Niên đi hỏi dò trong xóm mới biết Công Tử là con út, ít khi ra đường nên phần lớn mọi người không biết tới. Gặp Công Tử, Niên hỏi: “Anh làm gì mà tối ngày cứ ru rú ở trong nhà không”” Công Tử đáp: “Tại chưa gặp Niên nên không muốn, bây giờ thì lúc nào cũng nằm ngoài đường.”

Từ đó phường 7, quận Phú-Nhuận có chuyện tình để mọi người kháo cho qua những tháng ngày vô vị dưới chế độ ba khoan. Khoan sống, khoan hưởng và khoan yêu. Họ nhìn Công Tử và Niên để ước sao cho cuộc tình được êm đẹp và thành tựu. Hình như Công Tử và Niên cũng thấy. Họ lúc nào cũng quyến luyến và ước mơ.

Mùa hè chấm dứt, chị phụ trách sinh hoạt phường, tổ ca, Quách thị Cẩm-Niên đặt bút phê vào sổ sinh hoạt của Công Tử: tiên tiến vượt chỉ tiêu. Tên ủy viên thanh niên phường gầm gừ phản đối ngầm.

Một ngày cuối đông năm 1979, Công Tử đưa tiền cho đứa em gái tôi dặn ra chợ Phú-Nhuận mua xôi và thịt vịt. Hôm đó nhà chúng tôi được thưởng thức một món mà mọi người ưa thích. Tôi có linh cảm thật nhiều. Tối hôm đó Công Tử nói: “Bố mẹ tao đóng tiền bán chính thức xong rồi. Ngày mai em họ tao tới đón tao xuống Rạch-Giá.”

Công Tử đưa tôi thẻ căn cước mới có tên tầu là Lý Phu Trình. Tôi nói: “Công Tử Vượt Biên giờ trở thành Cái Nị Dượt Piên”. Chúng tôi cười nói nhiều tới khuya.

Ba tháng sau, không thấy tin tức gì của Công Tử, tôi ghé qua nhà hỏi. Bà mẹ Bắc-Kỳ, thật Việt Nam, thấy tôi ôm mừng khóc “nó đã tới được Mã Lai rồi con ạ.” Tôi từ giã vội để chạy qua nhà Luận báo tin.

Mọi lần thì khác, nhưng lần này vừa thấy chiếc xe đạp Mỹ mà Công Tử để lại cho tôi đậu trước nhà Luận, Niên có linh cảm, chạy vội băng qua đường.

Đó là lần đầu tiên tôi giáp mặt Niên. Niên có gương mặt trái xoan. Cặp mắt không to không nhỏ, rất đi đôi với khuôn mặt. Mũi Niên hơi cao, có sống, không tẹt như mũi người Việt nam. Mái tóc dài ngang lưng, không dày không thưa nhưng đen nhánh như hai hàng lông mi của nàng. Da Niên trắng tựa như người sinh đẻ ở Gia-Nã-Đại. Mái tóc đen dài, gương mặt trái xoan, làn da trắng, chiếc áo vàng in hình bông cúc nổi, cái quần xa tanh bóng đen, những thứ ấy tương xứng, đối chọi làm Niên đã đẹp càng đẹp thêm. Không chỉ đẹp, dáng Niên cao cao trông sang và quyền quý. Phải nói Niên là một kỳ công tuyệt mỹ của Tạo hóa. Bây giờ tôi mới hiểu hết câu nói đầu tiên, ngớ ngẩn của Công Tử khi gặp Niên. “Dân Việt nam ăn toàn bo bo không, sao lại có người như Niên, xinh đẹp như vậy.”

Niên bước vào nhà Luận, căn nhà tự nhiên sáng hẳn ra. Không hiểu từ mái tóc Niên hay từ thân thể Niên, cũng có thể từ sự tưởng tượng của tôi, tôi như thấy một mùi thơm ngọt dịu thoảng qua. Niên không để ý gì cả, chỉ hỏi vội: “Ảnh có tin gì chưa anh”” Tôi gật đầu đáp: “Tới Mã Lai rồi”. Chưa đầy một phút sau, hai dòng nước mắt đã chảy dài trên gương mặt xinh đẹp của Niên. Tôi không cầm được nước mắt. Luận Bò cũng khóc. Chúng tôi nhìn nhau khóc thật dễ dàng.

Chín tháng sau tôi mới nhận được lá thư đầu tiên của Công Tử gửi từ một nơi có cái tên lạ hoắc của tiểu bang Texas. College Station.

Thủ Tướng gật gù giải thích: “Thì đúng rồi, Công Tử phải ở chỗ những người giỏi của nước Mỹ. College Station là chỗ của những người ít nhất phải có bằng Đại học ở.” Chúng tôi đều nhất trí.

Tôi mang thư qua nhà Công Tử khoe. Hai ông bà nhìn tôi một lúc rồi khẽ nói:

“Hai bác có chuyện muốn nói với cháu. Trước khi nó đi, hai bác có đóng thêm một chỗ, phòng nếu đi không xong sẽ có mối khác cho nó. Lúc nó đi có nói nếu trót lọt thì để dành cho cháu để cám ơn gia đình cháu đã giúp nó. Tiền bác đã đóng rồi, lấy về cũng không được. Cháu về thưa với bố mẹ, rồi sang cho hai bác hay.”

Trên đường về, tôi bàng hoàng như người bị say sóng. Bố tôi nghe xong nói: “Trời Phật thương gia đình mình rồi con ơi. Cơ hội ngàn vàng con đừng bỏ. Con phải đi để cứu các em con và cứu cả bố mẹ. Con đi bố chỉ mất chức… tổ trưởng là cùng. Chức cái quái gì, toàn là làm không công cho tụi nó không. Đã vậy chúng con phê bình bố là không quản lý tốt.”

Hai tuần sau, tầu tôi cập bến Mã Lai. Tôi cũng được chuyển qua đảo Pulau Bidong như Công Tử.

Vì thuộc diện hốt rác nên tôi ở đảo gần hai năm. Sau khi từ chối cả Úc, Pháp, Ý và Thụy Sĩ, tôi mới được Mỹ hốt. Tôi tới Houston vào cuối đông năm 82. Trời năm đó lạnh và u ám.

Công Tử ra đón tôi ở phi trường. Vẫn phong thái và kiểu nói của năm xưa, tôi thấy trời đất chuyển ấm và sáng dần.

“Lùn Mã Tử, tao trốn mày gần nửa vòng trái đất, vậy mà mày cũng bám theo. Làm sao tao có thể dứt mày được đây””

Tôi trả lời:

“Khánh Khổ nói số mày đẻ bọc điều, sinh ra để sống trong nhung lụa. Số tao với nó là số khổ, do đó tao phải bám sát mày. Chỉ cần một tí cái bọc điều của mày, là hưởng suốt đời không hết.”

Đúng như Đại Tướng đoán trước, chương trình học bốn năm của Đại học Mỹ, Công Tử chỉ tốn ba năm hơn. Tôi vào trường được hơn một năm, Công Tử tốt nghiệp kỹ sư cơ khí và chuyển lên Fort Worth làm cho một hãng máy bay quốc phòng nổi tiếng.

Ngày tôi ra trường, Công Tử lái xe về mừng. Gặp tôi, Công Tử thành thật:

“Tao tính mua tặng mày một món quà thật lớn. Nhưng tuần sau tao xong Cao học, mày lại phải trả nợ, mua đồ mừng tao. Do đó đổi ý không mua gì cả. Mày mới ra trường chưa có nhiều tiền, chơi cái trò tư bản này không xong đâu.”

Tôi có hỏi Công Tử có tiếp tục học lên Tiến Sĩ không” Công Tử trả lời:

“Phải ngưng một thời gian, ba má tao nói ngưng học, đi lấy vợ học mới… thông ra thêm. Ông bà cũng già rồi, tao tính về thăm một chuyến, tiện thể tính bề gia thất.”

Ngập ngừng một lúc tôi mới nói Công Tử một điều mà tôi đã giấu hơn sáu năm nay:

“Niên đã lấy chồng lâu rồi, chắc giờ con cũng đã lớn.”

Lần đầu tiên trong cuộc đời, tôi thấy mặt Công Tử đổi sắc. Công Tử nhìn tôi một lúc như muốn hỏi điều gì, nhưng rồi thôi, chỉ quay đi nhìn về một hướng xa xa.

Tôi hiểu Công Tử muốn hỏi gì nên khẽ đáp:

“Luận Bò.”

Houston, đầu Đông, năm 2000

Lê Như Đức

Tác giả: Norman Aisbett
Dịch giả: Thành Đặng

Không một bản đồ nào có thể biểu hiện sự biến đổi lớn lao, mạnh mẽ của vùng biển Nam Hải và Vịnh Thái Lan.

Ta phải lướt trên cái khoảng trống bao la đó, ngày qua ngày, không một bóng dáng đất liền trong tầm mắt, mới cảm nhận được sự khó khăn khi phải vượt qua vùng biển này.

Tôi đã từng trải qua kinh nghiệm này trong vòng hai tuần rưỡi vào tháng Tám và Chín năm 1981, những gì tôi chứng kiến đã để lại dấu ấn mãi mãi trong đời mình.

Với vai trò ký giả của tờ báo The West Australian, tôi được tham gia chuyến hải trình của tàu Cap Anamur. Đây là một con tàu chở hàng thuê mang cờ Tây Đức, lừng danh về việc cứu vớt những người chạy trốn chế độ cộng sản Việt Nam trên những con thuyền mong manh dùng di chuyển trên sông rạch vào cuối thập niên 1970 và đầu thập niên 1980.

Cùng tham gia với tôi là nhiếp ảnh gia đồng nghiệp, David Tanner, những tấm ảnh nổi tiếng của anh nằm trong quyển sách quan trọng này. Đây là chuyến đi thứ 24 của con tàu.

Tàu Cap Anamur hoạt động qua một tổ chức từ thiện do bác sĩ, ký giả Ruper Neudeck thành lập, sau khi ông cảm thấy kinh hoàng với những hình ảnh của thuyền nhân Việt Nam trên màn ảnh truyền hình.

Khởi đầu nhóm mang tên Một Con Tàu Cho Việt Nam, nhưng sau đó đổi thành Ủy Hội Bác Sĩ Cấp Cứu. Tổ chức được tài trợ bằng các đóng góp rộng rãi của công chúng Tây Đức. Các bác sĩ và y tá trẻ ở Đức cũng thường xuyên cống hiến thời gian và kỹ năng của họ cho mục tiêu của con tàu.

Trong tài liệu David và tôi thu thập, chúng tôi ghi nhận sự khắc nghiệt của thời tiết mà thuyền nhân phải đương đầu khi trốn khỏi chế độ cộng sản và sự tố cáo, đàn áp sau khi chiến tranh Việt Nam kết thúc với sự sụp đổ của Sài Gòn vào ngày 30 tháng 4 năm 1975.

Một đêm, khoảng hai trăm cây số về phía nam mũi Cà Mau, con tàu 5300 tấn trở nên nhỏ bé khi vật lộn với cơn bão xoáy, bằng những đợt sóng khổng lồ đập vào mũi tàu, dồn dập đổ lên khoang trước tàu những con nước trắng xóa.

Trích nguồn: THUYỀN NHÂN – Nước Mắt Biển Đông Từ Sau Biến Cố 30/04/1975 – Carina Hoàng

Tôi thấy mừng vì được an toàn trên phòng của thuyền trưởng, nhưng một ý nghĩ làm tôi ớn lạnh suốt toàn thân. Tôi biết rằng thuyền nhân đang lênh đênh ngoài khơi trong bóng đêm, và con tàu yếu ớt của họ không có cơ hội nào để sống sót, nếu họ chưa chìm hẳn.

Không có chút hoài nghi nào về điều này vì ngay trong tuần trước, tàu Cáp Anamur đã vớt được ba trăm thuyền nhân, con số cho thấy rõ là còn có những người khác đang cần cứu vớt.

Tôi rất đau lòng cho những người chúng tôi đã không tìm được trước khi cơn bão tràn tới. Họ sẽ phải thấy khủng khiếp biết chừng nào!

Tôi cũng nhớ lại những gì có thuyền trưởng Rolf Wangnicl đã nói khi chào đón chúng tôi lên tàu, một đêm nóng bức ở cảng Singapore.

Ông dự đoán một cách ân hận rằng, với vai trò phóng viên tin tức, chúng tôi đã đến trái mùa. Ông bảo mùa bão đã bắt đầu trên biển Nam Hải và ít có thuyền nhân chịu ra đi trong mùa này.

Ngay đến viên thuyền trưởng đây kinh nghiệm này – một người nhiệt thành với cá tính mạnh mẽ – cũng đánh giá thấp sự quyết tâm của những kẻ khao khát tìm tự do.

Tuy thế, thời tiết xấu không chỉ là mối hiểm họa duy nhất. Ngay cả khi biển lặng cũng gây hiểm nghèo cho những ai không mang đủ nước uống. Dưới sức nóng gay gắt của mặt trời – điều kiện tiêu biểu cho vùng nhiệt đới – họ có thể mất nước một cách nhanh chóng.

Tệ hơn thế, máy tàu có thể bị hỏng, như nhiều con tàu đã từng bị. Không được cứu vớt, tàu sẽ trôi dạt đến một cái chết từ từ, như đã có thể diễn ra với số phận cùa những người trên một con tàu dài 14 mét, mới nhìn tưởng như không người.

Cho đến lúc tàu Cap Anamur cập sát bên, và chúng tôi có thể nhìn xuống khoang tàu.

Chúng tôi bị choáng khi nhận ra khoang tàu chật cứng với những con người kiệt quệ, đẫm mồ hôi – phần lớn đã quá suy nhược để nhận ra chúng tôi. Những khuôn mặt không còn cảm xúc và trong tư thế tay chân đan vào nhau, họ chỉ nhìn chăm chăm vào chúng tôi.

Tôi đã viết trên báo: ” Chúng tôi như đang nhìn xuống một mồ chôn tập thể ” và chắc chắn điều đó sẽ xảy ra cho 103 người trên tàu, gồm cả 35 trẻ em, nếu chúng tôi đã không tìm thấy họ.

Sau khi được kéo lên tàu theo nhóm năm đến sáu người một, nhiều người đã phải được đưa ra khoang trước của tàu Cap Anamur, nằm dưới một tấm bạt lớn để được hai bác sĩ xem xét và chăm sóc. Những trường hợp nặng nhất được mang ngay xuống bệnh viện của tàu.

Tôi vẫn có thể hình dung một thiếu nữ nằm lặng lẽ lăn qua lăn lại và tự đấm ngực mình. Tôi ngờ rằng ngôn ngữ có thể diễn tả cảm xúc của cô với sự pha trộn của khủng khiếp và giải thoát từ những gì cô đã trải qua. Tôi cũng không quên buổi sáng đầu tiên trong vịnh Thái Lan. Bất thình lình, chúng tôi nghe thuyền trưởng Wangnick gọi chúng tôi lên đài chỉ huy để nhìn thấy một hàng những chấm cùng cỡ trải dài ở chân trời phía trước.

Những “cái chấm” này là thuyền đánh cá của ngư phủ Thái, và chúng là cái hàng rào không thể vượt qua cho bất kỳ tàu thuyền nhân Việt nào muốn đến Mã Lai.

Như lịch sử ghi nhận rõ, nhiều ngư phủ Thái vào thời đó kiếm thêm thu nhập bằng cách biến thành cướp biển, giết chóc và hãm hiếp người Việt.

Bằng cảm nhận, các tàu Thái trước mặt chúng tôi – tất cả vào khoảng 20 mét chiều dài với máy tàu cực mạnh – đang chuẩn bị sẵn để không những đánh bắt cá, mà có lẽ còn chặn bắt các tàu tỵ nạn.

Đến một lúc, chúng tôi bắt gặp năm tàu Thái vây quanh một tàu tỵ nạn Việt dài khoảng tám mét với 92 thuyền nhân gồm cả đàn bà, trẻ em. Khi đó đang ở về phía tây Mũi Cà Mau khoảng một trăm cây số.

Thuyền trưởng Wangnikc bật còi tàu thật lớn, và cho tàu chạy thẳng đến nơi – chúng tôi khám phá ra đã có hai mươi hai phụ nữ và ba mươi ba trẻ em đã bị bắt mang lên các tàu Thái.

Trích nguồn: THUYỀN NHÂN – Nước Mắt Biển Đông Từ Sau Biến Cố 30/04/1975 – Carina Hoàng

Còn lại bốn mươi đàn ông Việt bị bỏ lại trên tàu – máy tàu đã bị phá hỏng và nước đang tràn vào. Tàu Thái đã ném dây xuống và dùng để kéo con tàu theo, như thể chúng muốn che giấu con tàu khỏi tầm nhìn của tầu Đức đang tiến đến.

Sau một thời gian căng thẳng – các tàu Thái bắt đầu lượn vòng quanh Cap Anamur một cách khiêu khích, cuối cùng, bọn Thái phải bằng lòng trả lại những người bị bắt xuống tàu, và đưa họ sang tàu Cap Anamur. Có lẽ chúng nhận ra là các số tàu đăng ký của chúng đã bị lộ, bọn Thái đành phải bỏ cuộc.

Sau khi lên tàu Cap Anamur, các thuyền nhân kể lại họ đã bị cướp hết tiền bạc, nữ trang, ngay cả các trang sức của trẻ em. Nếu tàu Đức không đến kịp, chắc sẽ còn nhiều chuyện tệ hơn đã xảy ra cho phụ nữ.

Tính lại, đã có 695 thuyền nhân được tàu Cap Anamur vớt trong thời gian chúng tôi ở trên tàu. Tất cả được đưa vào một trại tỵ nạn trên đảo Palawan ở Philipines.

Khi họ sắp hàng để rời tàu với hy vọng tràn trề, tôi nhìn thấy một em gái khoảng mười tuổi đang đứng đầu hàng. Cô bé mang theo bàn chải răng và kem do thủy thủ đoàn cấp, cười rạng rỡ, nhưng tôi không khỏi thấy buồn cho cô bé. Vì chắc em chẳng hề hay biết có nhiều người may mắn sống trong các nước dân chủ đã tỏ ra không mấy rộng lượng với thuyền nhân Việt Nam, gọi họ là tỵ nạn kinh tế.

Tôi biết vì thế em có thể phải trải qua một thời gian dài trong trại tỵ nạn sơ sài nằm sát cạnh phi đạo quân sự cũ ồn ào. Tôi tự nghĩ, giá như những kẻ bác bỏ người tỵ nạn đó có thể đứng bên tôi lúc này và nhìn thấy tia hy vọng trên nét cười của cô bé – Họ có thể từ chối em được không?

Trong thực tế, David Taner và tôi tham gia con tàu Cap Anamur sau khi có nhiều báo cáo cho biết các tàu chở dầu và hàng đã làm ngơ trước sự cầu cứu của thuyền nhân Việt Nam. Một số tàu dừng lại để giúp thực phẩm, nước uống cho thuyền nhân, sau đó tiếp tục đi, không cứu vớt họ.

Hiển nhiên là thời biểu chặt chẽ trong kinh doanh gây trở ngại và tốn kém cho việc cứu vớt thuyền nhân, đưa vào cảng gần nhất. Điều này dẫn đến những chuyện đã có thuyền nhân phải ăn thịt người để sống sót.

Tôi cho là các lối nói bừa bãi nguy hiểm về “tỵ nạn kinh tế” đã góp phần vào những hoàn cảnh đau lòng đó, vì nó tạo cho nhiều thuyền trưởng có lý do để ngoảnh mặt làm ngơ, thay vì giúp đỡ.

Tổ chức của bác sĩ Neudeck cho biết đã cứu hơn mười ngàn thuyền nhân Việt Nam, nhiều người trong số này sinh sống tại Đức, nhưng cũng sống trong các nước tự do khác, kể cả Hoa Kỳ.

Đó là một nỗ lực tuyệt vời của tất cả những ai quan tâm.

Norman Aisbett là ký giả hiện đang hồi hưu bán thời gian, thỉnh thoảng vẫn viết về các vấn đề mà ông quan tâm ở Á Châu. Ông và vợ, Genevieve, có hai con trai, một cô con gái và bốn cháu. Thú tiêu khiển của ông là chơi gôn.

Norman Aisbett

--- Trích từ sách "Thuyền Nhân, nước mắt biển đông từ sau biến cố 30/4/1975" của Carina Hoàng và được sự chấp thuận của tác giả ---